Trong chuyến du lịch gần đây nhất, cô con gái 6 tuổi của chúng tôi đã chọn một chú mèo nhồi bông nhỏ, nhưng tôi và cô con gái 10 tuổi – chị gái con bé đã khuyên con bé nên xem dạo quanh những cửa hàng khác nữa, vì chúng tôi chỉ mới ghé qua cửa hàng đầu tiên mà thôi. Vậy là con bé đồng ý và tiếp tục đi quanh tham khảo những món quà lưu niệm khác.
Trong vòng 1 giờ sau đó, con bé lại tiếp tục nhắc chúng tôi về chuyện chú mèo. Chúng tôi đã nói để con bé tự quyết, nhưng rồi con bé lại từ chối làm theo điều mình muốn. Cho dù đó chỉ là một sự việc nhỏ, nhưng tôi lại cảm thấy có khá nhiều thứ mình cần suy nghĩ lại.
Nhớ lại những gì bản thân đã trải qua, tôi nhận ra là phần lớn các quyết định trong cuộc đời mình, tôi đều bị phụ thuộc vào một yếu tố nào đó. Sau cuộc hôn nhân đổ vỡ năm 27 tuổi, và sau một vài khóa trị liệu tâm lý tốt, tôi nhận ra việc thấu hiểu và lắng nghe tiếng nói đến từ con tim thật sự rất quan trọng. Bởi nếu tôi biết điều này sớm hơn, có lẽ tôi đã không phải chịu đựng quá nhiều suốt gần một thập kỷ trong cái mối quan hệ mà tôi thừa biết nó đang gặp trục trặc.
Con mèo bông 9$ gợi cho tôi tất cả những nhu cầu, những ý kiến và mục tiêu cuộc sống mà tôi đã từng bỏ qua hoặc không dám làm vì một lý do nào đó. Và ngay giây phút ấy, tôi nhận ra mình cần phải giúp đứa con gái nhỏ 6 tuổi tự tin tự đưa ra quyết định trước khi con bé 27 tuổi.
Sau sự việc về con mèo bông 9$ kia, tôi đã tham khảo ý kiến của Katie Hurley – chuyên gia tâm lý trẻ nhỏ và trẻ vị thành niên ở El Segundo, Calif., Cũng là tác giả cuốn “No More Mean Girls” về việc liệu là tốt hay xấu khi con gái tôi bị phụ thuộc vào ý kiến của người khác khi đưa ra quyết định. Đó có phải là triệu chứng của bệnh lo âu? Hay tôi chỉ đang lo lắng thái quá? Hoặc con bé chỉ đang cho thấy mình tôn trọng và đặt ý kiến của người khác lên hàng ưu tiên trước khi trở thành một bác sĩ tâm lý thực thụ? Hoặc tệ hơn, liệu tôi có đang làm gì sai hay không?
“Đối với rất nhiều bậc cha mẹ, nỗi sợ con cái gặp phải chứng lo âu luôn thôi thúc họ tìm đến sự trợ giúp của những nơi mà họ cho rằng có thể tin tưởng được.” – Hurley nói.
Hurley giải thích, thói quen “giao việc” này giống như một hành vi của chức năng hơn là tính cách. Đối với trẻ nhỏ, học cách ra quyết định nhanh chóng chính là tiến trình của sự phát triển. Và dù có rất nhiều bậc cha mẹ sẽ chẳng bao giờ tìm hiểu điều này, nhưng nếu có thể, tốt nhất hãy định hướng trẻ tự ra quyết định từ khi còn nhỏ.

Dưới đây là 6 cách cha mẹ có thể thực hiện để giúp con cái tự tin hơn trong việc ra quyết định:
Tỏ ra cảm thông nhưng đừng hướng trẻ giải quyết vấn đề theo ý mình
Hãy cho con biết bạn cũng đang thấy được vấn đề con phải đấu tranh, nhưng hãy nhớ, chỉ nghe thôi chứ đừng ngắt lời con.
Chìa khóa của vấn đề chính là việc cha mẹ cần biết “im lặng” đúng lúc. “Hầu hết các bậc cha mẹ đều có xu hướng chỉ đạo và dẫn dắt con đưa ra những quyết định họ cho rằng nó phù hợp độ tuổi của con.” – theo Emily Green – chuyên gia tâm lý gia đình và trẻ nhỏ tại Atlanta.
“Cha mẹ thường bảo con nên làm thế này, thế kia, lâu dần như vậy, trẻ sẽ chẳng bao giờ phải tự ra quyết định hoặc biết cách giải quyết vấn đề.” “Nhưng mặt khác, nếu ta biết học cách im lặng đúng lúc, điều đó cũng đồng nghĩa với việc con sẽ dần trưởng thành hơn.”
Dạy con cách lắng nghe điều trái tim muốn nói
Green cũng gợi ý, cha mẹ hãy năng sử dụng những từ ngữ như “Có vẻ” hoặc “Nghe có vẻ” nhằm giúp con xác nhận chính xác cảm nhận của bản thân. Ví dụ như: “Có vẻ con không chắc chắn mình có thích chú mèo bông đó hay không thì phải.” “Dường như con con đang bối rối với quyết định của mình đúng không nào?” Thúc đẩy trẻ nâng cao nhận thức với cảm xúc của mình sẽ giúp trẻ bình tĩnh ra quyết định hơn.
Quay lại tình huống của tôi và con gái tại cửa hàng bán đồ lưu niệm, Green nói nếu khi đó tôi và chị gái con bé không ngăn cản và bảo con bé tham khảo thêm một số cửa hàng nữa, có thể con bé sẽ đưa ra quyết định khác. Thay vì bảo con nên nghĩ kỹ và cân nhắc, tôi có thể nói: “Có vẻ chú mèo bông đó khiến con rất thích thú thì phải, hãy nói cho mẹ lý do con thích chú mèo đó đến thế đi.” Việc cho con thời gian trình bày và nói lên mong muốn của con chính là động lực giúp con hiểu rõ hơn về bản thân mình.
Giúp con đảm bảo chắc chắn với quyết định của mình
Sau khi đã giúp con nói lên được suy nghĩ và ý kiến của mình, bước tiếp theo, bạn hãy giúp con tự đảm bảo xem đó có phải là quyết định cuối cùng con lựa chọn hay không. Hãy thử nói: “Có vẻ con đang muốn mẹ giúp con đưa ra quyết định đúng không nào? Nhưng đây là quyết định của con, con sẽ là người đưa ra quyết định liệu có lựa chọn nó hay không”; Sau đó bạn có thể cho con 5-10 phút suy nghĩ đưa ra quyết định.
Ngoài ra, bạn cũng có thể cung cấp cho bé một số công cụ khiến bé dễ dàng quyết định hơn, ví dụ như một vài ưu điểm và khuyết điểm khi con chọn làm điều đó, hoặc tự khơi lại xem mình đã từng giúp đỡ một người khác đưa ra lựa chọn như thế nào để áp dụng với con. Tuy nhiên, điều mấu chốt vẫn là để con tự quyết định, khiến con hiểu bạn tin tưởng vào mọi quyết định mà con đưa ra – lời khuyên đến từ Betty Wood – chuyên gia huấn luyện các bậc phụ huynh tại Decatur, Ga.
Thực hành ra quyết định
Hãy tận dụng từng giây từng phút giúp con ra quyết định từ những vấn đề nhỏ nhất. Để con quyết định sẽ ăn bông cải xanh hay ớt vào bữa tối. Việc thúc đẩy con đưa ra lựa chọn từ những việc nhỏ nhất sẽ giúp con hiểu được những lợi thế và bất lợi trong quyết định của mình, từ đó con sẽ dần quen với việc tự chủ quyết định mọi thứ.
Khi con lớn hơn, hãy khuyến khích con tự ra quyết định càng nhiều càng tốt. Theo Green: “Rất nhiều bậc cha mẹ cho rằng con thích cái này cái nọ rồi ép con theo học thứ đó, thuyết phục con điều đó là tốt với chúng. Vô hình chung, đó lại là cách mà cha mẹ cướp đi cơ hội con được chọn lựa điều mà chúng thực sự muốn.”
Khi chúng ta buông ra những ý kiến cá nhân như: “Không đau đâu con” hoặc “Mặc áo khoác vào đi, trời đang lạnh đấy.” Nghĩa là chúng ta đang đánh giá thấp khả năng phán đoán tình hình của trẻ. Green nói: “Nếu cha mẹ làm như vậy, sau này trẻ rất có thể sẽ lớn lên mà không thể tự đưa ra quyết định” (thay vào đó cha mẹ có thể vắt áo khoác lên balo của con, vì con có thể mặc nó khi con thấy lạnh.)
Khuyến khích sự tự vấn ở con
“Trẻ em thường xuyên bị điều hướng và làm theo quyết định của người khác nhiều đến mức khi trẻ đưa ra quyết định đúng đắn thì lại chẳng có ai công nhận việc đó.” – Wood nói.
Nhớ lại trường hợp của con gái tôi khi ở trong cửa hàng lưu niệm, nếu khi đó con gái tôi chọn mua con mèo bông xinh xắn và vỡ òa trong hạnh phúc, có thể tôi sẽ nói: “Có vẻ con đã đưa ra lựa chọn đúng đắn khi làm theo điều trái tim mình mách bảo rồi đấy.”
Bên cạnh đó, cha mẹ cũng có thể giúp con kết nối với cảm xúc của chính mình khi con không thể tự đưa ra quyết định – nhất là lúc con bị bạn bè chi phối. Bạn có thể nói với con những câu như: “Có vẻ con đang chỉ làm theo những điều mà Linh muốn con làm khi con đi chơi với cô bé, mẹ không cảm thấy thực sự vui vẻ với điều đó thì phải.”
Những câu nhắc nhở như thế này sẽ giúp trẻ nhận ra liệu hành động và quyết định của chúng có thực sự phù hợp với mục tiêu và niềm tin của chúng hay không.
Học cách sống với sự nuối tiếc
“Không phải lúc nào những quyết định chúng ta đưa ra trong cuộc sống cũng đều đúng đắn. Cho dù ta luôn cố gắng loại bỏ hết những vấn đề trong cuộc sống của trẻ, nhưng ai trong chúng ta cũng sẽ phải có những giây phút hối tiếc với quyết định của mình.
Hãy để con biết bạn cũng cảm thấy tiếc nuối và giúp con tìm cách xoa dịu nỗi khó chịu ấy. Ví dụ như bảo con viết lên điều mà mình hối tiếc ra giấy, vò tờ giấy lại và vứt đi hoặc gấp mảnh giấy thành máy bay rồi phóng đi. “Đối với trẻ nhỏ, hành động thực tế chứa đựng rất nhiều cảm xúc” – Hurley nói.
Bên cạnh đó, cha mẹ cũng có thể giúp con sửa chữa lại quyết định sai lầm và giúp con nghĩ cách khiến để có thể đưa ra lựa chọn tốt hơn lần tới.
“Khó khăn là khi ta đối mặt với sự nuối tiếc, nhưng điều tuyệt vời nằm ở chỗ ta luôn có lần tiếp theo để sửa sai.” – Hurley
Học cách tự đưa ra quyết định là bước tiến quan trọng giúp trẻ trưởng thành và tự lập. Ngay từ hôm nay, các bậc phụ huynh hãy bắt đầu giúp trẻ thực hành tự ra quyết định để bé có thể trở thành một người lớn thực thụ trong tương lai nhé.
Nguồn: Raised Happy